Waalse Pijl nu. 30 Jaar geleden won Gewiss-totaal

Vandaag wordt de Waalse Pijl gereden, de wielerklassieker die een recordmaal van vijf keer gewonnen werd door Alejandro Valverde. En 7 maal door Anna van der Breggen…

Vorig jaar won Tadej Pogacar.

Dertig jaar geleden nog maar zag het wielrennen er anders uit. Het gonsde van de geruchten in de aanloop naar en vooral NA de Waalse Pijl van 1994. De Italianen en vooral Italiaanse ploegen hadden het voorjaar gedomineerd. Ze hadden andere renners naar huis gereden.

Er zoemde een woord rond: het medicijn EPO dat de aanmaak van bloedcellen stimuleert. Een medicijn, is in de topsport vaak een prestatieverbeterend middel – of wat daarvoor gaat.

Peter Winnen noemde jaren later ‘1987’ als het beginjaar van het EPO-gebruik in het wielerpeloton. Winnen reed toen nog en presteerde goed (2e bijvoorbeeld in de Ronde van Zwitserland, op één seconde van Andrew Hampsten). 1987 Was ook het jaar dat dopingarts Conconi zich met het wielrennen ging bemoeien, naar verluidt. In Doping – De anabolica mannen van Jean Nelissen – vaak goed op de hoogte- uit 1989 wordt EPO al genoemd als dopingmiddel.

Er werd al gerommeld in de jaren ervoor, maar in 1994 waren de EPO-methoden kennelijk meer verfijnd. Kon men beter doseren of zo. En/of vond men renners/proefkonijnen waar EPO het beste bij werkte.

Drie mannen van de Gewiss-ploeg – Moreno Argentin, Evgeni Berzin en Giorgio Furlan – reden in de Waalse Pijl iedereen op een hoop. Argentin, bijna met pensioen, mocht winnen van de ploeg.

De uitslag:

Waalse Pijl 1994 (205 km)
Plaats	Naam	Ploeg	Tijd
	Moreno Argentin	Gewiss-Ballan	4u56’00”
2	Giorgio Furlan	Gewiss-Ballan	z.t.
3	Jevgeni Berzin	Gewiss-Ballan	+00′ 22″
4	Gianni Bugno	Team Polti – Vaporetto	+01′ 14″
5	Stefano Della Santa	Mapei-CLAS	+01′ 14″
6	Francesco Casagrande	Mercatone Uno-Medeghini	+01′ 23″
7	Claudio Chiappucci	Carrera-Tassoni	+01′ 23″
8	Davide Cassani	GB-MG Maglificio	+01′ 29″
9	Ronan Pensec	Novemail–Histor	+01′ 35″
10	Marco Giovannetti	Mapei-CLAS	+01′ 39″
15	Eric Van Lancker	WordPerfect-Colnago	+02′ 09″
18	Eddy Bouwmans	Novemail–Histor	+02’11”

Uit het NRC, daags na de Pijl:

Terwijl Argentin al naar de tv-camera’s was gesleept, druppelden de verliezers binnen. Een van hen was Steven Rooks, die het drietal in de Gewiss-shirts van dichtbij zag demarreren. “Ik zat in vijfde positie”, herinnerde de Noordhollandse TVM’er zich nog, “ze reden veel te hard weg. Ik probeerde eerst mee te gaan, maar dan blaas je je zelf op. En dan ben je voor de hele dag gezien. Die ploeg kan alles, ze gaan of de rest er niet is, we tellen niet meer mee. Je hoort mensen verhalen vertellen over allerlei dingetjes (hij doelt op EPO, red.), mij niet. Er is niets aan de hand zo lang men niks kan bewijzen. Vrij zeker is dat ze méér hebben getraind dan ik. Ik ben op één november gestart, toen het seizoen echt begon had ik 5.000 trainings kilometers gemaakt. Die Italianen 10 of 15.000. Die basis is toch belangrijk. Misschien moet ik volgend seizoen met Kerstmis ook naar Australië of Mexico.”

Trainen, meer trainen. Maar hoe kon je al die trainingsarbeid aan? Nou, misschien wel met een hulpmiddeltje.

Uit een stuk van Bert Wagendorp NA die Waalse Pijl en NA de Gold Race:

En dan had er vrijdag in de Franse sportkrant l’Equipe nog een interview gestaan met dokter Michele Ferrari, de wetenschapper die de ploeg intensief volgde. Een provocerend interview, zeker in het licht van alle dopinggeruchten rond de Italianen.Ferrari ontkende natuurlijk dat hij met zijn renners werkte met EPO, de synthetische bloeddoping. Hij ontkende zelfs dat EPO prestaties fundamenteel verbeterde. Maar hij zei ook dat voor hem de grens van wat als medisch hulpmiddel nog toelaatbaar is, wordt gevormd door de dopinglijst van de UCI. Daarop komt EPO niet voor omdat het gebruik daarvan nog niet is op te sporen.’Alles wat niet verboden is, is dus toegestaan’, zei Ferrri. ‘Als ik coureur zou zijn, en ik wist van het bestaan van een niet-opspoorbaar produkt dat de prestatie zou verbeteren, dan zou ik het gebruiken. Zo is het in het wielrennen altijd gegaan, en in veel andere sporten ook. (…) Iedereen zou veel gelukkiger zijn in een wereld waarin geen ziekten en medicijnen zouden bestaan, maar die wereld bestaat niet, en in de professionele sport gaat het erom onze atleten dezelfde middelen te bieden als elders gebeurt, zodat de competitie rechtvaardig is.’EPO, zo beweerde Ferrari in hetzelfde interview, is niet gevaarlijk. ‘Het misbruik ervan is gevaarlijk. Maar het is ook gevaarlijk om tien liter jus d’orange te drinken.’ Ferrari merkte ook op dat hij geen aanstoot zou nemen aan een coureur die het in bijvoorbeeld Zwitserland vrij verkrijgbare medicijn zou gebruiken. Het medicijn dat volgens andere wetenschappers de zuurstofopname-capaciteit van een atleet tot tien procent zou kunnen verhogen.

Die bepaald aparte vergelijking van EPO met sinaasappelsap zou Ferrari nog lang nagedragen worden. Ferrari werd terstond als Gewiss-teamarts ontslagen – maar hij kon natuurlijk officieus nog invloed hebben. Later had hij nog cliënten als Armstrong, Vinokourov en Menchov om maar wat mensen te noemen.

Nederlandse renners

Het Nederlandse wielrennen zat in 1994 in een diepe crisis – waar het pas uitkwam toen ze ook EPO begonnen te gebruiken. Boogerd, Voskamp, Blijlevens, Rooks bekenden allen EPO-gebruik, Rooks, sympathiek, als eerste. En bij RABO en TVM bleek het gebruik genormaliseerd. En waarom zouden ze ook geen EPO nemen? Ze moesten mee in de ratrace die topsport is. Behalve als je Edwig van Hooydonck of enkele anderen heet. En dan hadden we ook nog Max van Heeswijk, ooit RABO en ooit ploeggenoot van Lance Armstrong..

Bizarre verhalen

De Giro van 1996 startte in Griekenland. De tocht van de wielerkaravaan, inclusief auto’s met spul, verliep anders dan gepland. Er was een waarschuwing binnengekomen dat er een grenscontrole zou zijn. En zo reed men een duizend kilometer om. De Tour de Dopage van 1998 had al twee jaar kunnen plaatsvinden.

De Vuelta van 1996 was de laatste grote ronde waarin de renners hun hematocriet ongestraft omhoog konden jagen. De nummers vier en vijf in het eindklassement waren opvallend en reden erna nooit meer in een deuk in een pakje boter.

Vanaf 1997 kwamen er hematocrietcontroles en direct werd ook Claudio Chiapucci betrapt. De Wielerunie stelde de waarde van het hematocriet op 50 procent. Meer dan vijftig? Dat zou wijzen op EPO-gebruik, al dachten andere sportorganisaties (het schaatsen) daar anders over. 54 maar liefst mochten de schaatsers hebben.

Weer wat later werd EPO opspoorbaar, maar Lance Armstrong en zijn team schijnen het microdoseren vervolmaakt te hebben: wel gebruiken, nooit of zelden betrapt. ‘De dopingtest is een intelligentietest’, sprak Armstrong eens.

Daarna werd EPO een beetje de poor man’s dope. Betrapt werden mensen als Ivailo Gabrowski (in 2012 gedeklasseerd ‘winnaar’ van de ronde van Turkije). Portugezen en renners van FC Porto werden betrapt.

Deze jaren

Twee dagen terig kwam naar buiten dat de Keniase atleet Marius Kimutai EPO had genomen. Triatleet Chartier in 2023 wordt betrapt, die dan direct roept: ‘Mijn concurrenten doen het ook!’

Microdosing schijnt dé truc te zijn. En men is in de topsport met bloed in de weer. Nencini en Anquetil al, later Moser…. Recenter: zie de bijzondere beelden van de Oostenrijkse langlaufer Max Hauke die met bloed bezig was (werd het hier afgetapt? Juist erbij gedaan?). Hij schaamt zich in elk geval:

Is er nu nog bloeddoping? Het zal haast wel. Er zijn opsporingsmethoden, maar die schijnen vaak achter de atleten aan te hollen…

Vandaag is dus de dag van de Waalse Pijl, op deze streams live te zien. Het regent aldaar en ze zijn bij het plaatsen van dit stuk ongeveer op het punt waar Gewiss er dertig jaar terug een ploegentijdrit van maakte. Ik vind het interessant om terug te kijken naar 1994. De Waalse Pijl bleek toen een praktijklaboratorium waarin de effecten van EPO aangetoond werden. Stukje wielerhistorie.

---

Ontdek meer van Renzo Verwer, blogger/auteur

Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.