Filmmaker Theo van Gogh werd in november 2004 vermoord door een radicale moslim. Het land stond op zijn kop, opinies buitelden over elkaar heen. Zie voor een indruk: https://renzoverwer.wordpress.com/2023/12/30/de-theo-van-gogh-biografie-verschijnt-in-januari/
Hoogleraar en rechtsfilosoof Paul Cliteur publiceerde nog hetzelfde jaar in het Nederlands juristenblad dit stuk, hier te vinden.
Godslastering en zelfcensuur na de moord op Theo van Gogh
Citaten eruit:
‘Een aanzienlijk probleem met niet alleen de bestuurlijke elite van Nederland, maar ook met de culturele elite is dat men denkt dat de liquidatie van Van Gogh speciaal met Van Gogh te maken heeft. Alom hoort men dat hij ‘te ver’ ging, soms zelfs dat hij het onheil daarmee over zichzelf zou hebben afgeroepen. Grote bijval kreeg de dichter Remco Campert toen hij één dag na de moord op Van Gogh schreef: ‘De ene na de andere politicus stond pal voor de vrijheid van meningsuiting, maar dat is toch iets anders dan de vrijheid om mensen tot in hun ziel pijn te doen.
(…) dat de ‘Campert-norm’ ons niet uit de malaise kan halen. Ik zou liever willen pleiten voor de ‘Etty-norm’. Elsbeth Etty schrijft dat niet alles wat door mensen of groepen als kwetsend wordt ervaren om die reden niet gezegd of geschreven zou mogen worden, een punt dat juristen die met de jurisprudentie over vrijheid van meningsuiting en de literatuur daarover natuurlijk genoegzaam bekend is. Vrijheid van meningsuiting zou totaal overbodig zijn, schrijft Etty terecht, ‘als het alleen gold voor brave, niet aanstootgevende, niet schokkende, niet verontrustende uitingen’. Zij presenteert een test om het tolerantiegehalte van onze samenleving te meten: ‘Zolang Ayaan niet vrij kan rondlopen, vrij kan spreken, binnen en buiten het parlement, is de democratische rechtsorde in ons land niet hersteld.’ En verder: ‘Zolang Ayaan Hirsi Ali en Geert Wilders moeten onderduiken en permanente bewaking nodig hebben wegens het uiten van hun mening, hebben mensen als de moordenaar van Theo van Gogh het hier voor het zeggen.’
Citation: Cliteur, P. B. (2004). Godslastering en zelfcensuur na de dood op Theo van Gogh. Nederlands Juristenblad, 2004(45), 2328-2335. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/16679
Bijna twintig jaar later
Een sprongetje naar het nu. Een NRC-journalist (zoals toen Etty) zal het niet gauw meer voor Wilders opnemen, of vindt men die beveiliging vanzelfsprekend? En er is nu een biografie De bolle Van Gogh over Van Gogh.
Nieuwsuur had er zojuist een reportage over https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2504693-voor-van-gogh-stond-vrijheid-van-meningsuiting-gelijk-aan-vrijheid-te-beledigen
Bij de afgedrukte foto van Theo zien we een boekenkast, waarin op een plank in het midden Wetenschap als bevrijding van Wim Rietdijk staat. Rietdijk was wel eens te gast in Van Goghs debatprogramma’s.
In de Nieuwsuur-repo spreekt Lale Gül haar bewondering uit voor Van Gogh. Dat hij, ‘net als Gerard Reve, onze vastgeroeste overtuigingen uitdaagde.’ Zij keert zich, geheel in de traditie van Ayaan Hirsi Ali, tegen het vermeende recht om niet gekwetst te worden.
Zelf houdt de schrijfster van het beroemde en veel verkochte boek Ik ga leven rekening met wat ze over de islam schrijft. Dat ze de profeet ‘niet te duidelijk beledigt’.
Want dat zal haar dood betekenen, stelt ze.
Ontdek meer van Renzo Verwer, blogger/auteur
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.
Renzo Verwer, blogger/auteur 