Tata Steel: welke maatregelen tegen vals spel?

Ik neem u mee naar de Sevilla Open van 2019. Een prachttoernooi. Ik scoorde er behoorlijk! En won een partij tegen iemand met tweehonderd ELO-punten meer nadat ik een stuk weggaf op zet zeven. Zonder compensatie. Dat zal ik niet vergeten.

Welkom in de grote speelzaal.

Schakers hebben hun mobiel bij zich. Ze hebben hem uitgezet of aanstaan; een enkeling levert het ding in bij de wedstrijdleider. Sommige spelers staan tijdens hun partij ergens buiten de toernooizaal te bellen. In het Spaans ja, en waarover? Vast over bankzaken of een tante of de tuin? Toeschouwers bellen in de speelzaal en er is geen een wedstrijdleider die ingrijpt, soms staan zij zelf te hard met elkaar te kwebbelen.

In de reglementen (inmiddels niet meer aanklikbaar) stond iets heel anders: je mocht geen electronic devices bij je hebben in de speelzaal.

Er was 0,0 naleving.

Over naar ons aller TataSteel-toernooi. De Volkskrant berichtte onlangs over de komst van ’s werelds bekendste (?) schaker Niemann naar Tata 2024 en over controles op vals spel:

Ik stelde een paar vragen aan toernooidirecteurJeroen van den Berg.

Jeroen, dit lijkt me lastig voor een toernooi-organisatie. Wat nemen jullie voor maatregelen?

Wij nemen dezelfde maatregelen als in 2023: alle spelers in de hoofdgroepen worden gescand, er is een delay van 15 minuten en publiek mag geen mobieltjes gebruiken in de speelzaal, ook niet voor het maken van foto’s. Net als in 2023 is er een derde scheidsrechter aan het team toegevoegd, die alle fair play issues in de gaten houdt

Is er ook een bodyscan?

Nee. We gebruiken detectiepoortjes. Spelers zullen worden gescand op apparatuur die straling uitzendt.

Is er begeleid toiletbezoek? Ik moet nog altijd aan de arme Sebastian Siebrecht [ https://nl.wikipedia.org/wiki/Sebastian_Siebrecht : zie onder voorvallen] denken. Deze grootmeester betrapte twee maal valsspelende tegenstanders op het toilet. Twee punten kreeg hij, maar tegen welke prijs? Hij zal geregeld bij andere spelers achtervolgingen hebben ingezet en heel veel geleden hebben. Hij zei dat die incidenten hem veel speelplezier hadden ontnomen en dat hij daarom lang niet meer speelde.

Nee, er is geen begeleid toiletbezoek.

Is het met 15 minuten vertraagd doorsturen van de zetten online voldoende?

Wij denken van wel. 

In 2015 oordeelde jij bepaald anders dan nu. Wat ik snap. Uit een stuk van Mark Miserus in ‘de Volkskrant’: Zo roerloos als sommige schakers in Wijk aan Zee achter hun bord hangen, zo hectisch kan het zijn op de toiletten van het Tata Steel-toernooi. Sommige spelers trekken zich schielijk terug achter een van de twee houten deuren, om pas minuten later weer in de openbaarheid te verschijnen. In de Noord-Hollandse duinen staat een rinkelende telefoon gelijk aan een nederlaag, al kan Van den Berg zich niet herinneren dat daarom een nul is uitgedeeld. Maar detectiepoortjes ontbreken en de directeur, sinds 1999 de baas, vertrouwt de schaker liever op zijn blauwe ogen: ‘Je bent hier toch om te schaken, niet om de boel te bedriegen?’

Het lijkt me logisch dat ik in 2023 hierover andere dingen heb gezegd dan in 2015, want toen was het onderwerp minder actueel. Ik herinner me dat interview nog wel overigens. Het was een wat moeizaam gesprek.

Maar ja, hoe de massale groep amateurs te controleren?

Dat doen we ook net als vorig jaar: met steekproeven. Voor alle amateurs is dat niet praktisch haalbaar.

Dank, Jeroen.

Arjon Severijnen, zelf slachtoffer in de Nederlandse competitie van een beroemde valsspeler meldt mij desgevraagd dat hij in Riga en Gibraltar speelde, dat ze daar heel streng zijn en dat je je telefoon in een kluisje moet achterlaten. ‘In Gibraltar controleren ze zelfs regelmatig bij de ingang van de zaal, om te checken of mensen toch geen telefoons in hun broekzak mee dreigen te nemen de toernooizaal in.’

Marathon

Vals spel blijkt, ook in lagere groepen van alle spelen, waarin geen (groot) geld op het spel staat, wel degelijk te spelen: https://renzoverwer.wordpress.com/2023/03/22/valsspelen-een-serieuze-methodiek/

Een verschijnsel van de laatste jaren is dat mensen een marathon afsnijden en dan wel een medaille incasseren. Een misselijkmakend verhaal lezen we hier: https://www.nu.nl/weekend/3904014/amateurs-onwaarschijnlijk-legendarische-tijden-lopen-marathon-van-amsterdam.html Wie is toch die politicus?

Hoogleraar sportsociologie aan de KU Leuven Jeroen Scheerder zegt over het vals spel van vele amateurmarathonlopers: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/09/06/marathon-mexico-valsspelen-sportsocioloog/

Sporten voor je eigen voldoening blijkt dus niet altijd genoeg, sommigen snakken naar erkenning van hun omgeving. “Geen cv of visitekaartje meer, wel een profiel op sociale media om te tonen wat je allemaal bereikt. We willen blijven uitpakken en verbluffen. We krijgen de indruk dat dat niet meer kan met 5 kilometer, wel met 20, 40 kilometer of met een hele triatlon. Zie maar wat er op Strava allemaal gedeeld wordt. Records moeten gebroken worden en sessies moeten steeds langer duren.”

En ook een medaille past mooi in dat “ideale plaatje”. “Een mens is niet alleen een homo ludens – een speler – maar ook een valsspeler.

Fijn dat de term Homo Ludens (Huizinga) weer eens gebruikt wordt.

Een valsspelincident of een ongelukje heeft iets dubbels. Als ik Max Warmerdam de laatste jaren in de reguliere media zag, was het niet om over zijn succesvolle toernooien of zijn mooie NK-titel te praten. Altijd en eeuwig mocht Max praten over vals spel en over Niemann – tegen wie hij meerdere malen uitkwam. Schaken bij Studio Sport? Er was altijd sprake van een rel, behalve bij de tweemaal dat Nederland een Tata-winnaar leverde.

De woorden van massapsycholoog Jaap van Ginneken https://www.jaap-van-ginneken.com, een jaar of twintig geleden, komen steeds weer in mijn gedachten. Hij zei in een interview met mij begin deze eeuw: ‘Kramnik, jongen, creëer een schandaal.’ En dat deed Kramnik (match tegen Topalov, toiletgate), waarschijnlijk onbedoeld.

Een valsspel-incident/gemene zaak bij het komend Tata-toernooi zal iets dubbels hebben: 1) Het betekent ellende en gezeik; 2) En: zeer waarschijnlijk veel media-aandacht – meer aandacht dan voor 1 e4 c5 en alle mooie offers op g7…

Dit was mijn blogpost nummer 2500. In 2004/05 begon ik met bloggen. Blogpost nummer 2000 was overigens in maart dit jaar.

---

Ontdek meer van Renzo Verwer, blogger/auteur

Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.