Grootmeester András Adorján overleed 11 mei jl. Hij werd 73 jaar.
Adorján werd geboren als András Jocha, maar nam op zijn achttiende de naam van zijn moeder aan. Hij haalde de kwartfinales van het kandidatentoernooi en maakte deel uit van het Hongaarse team dat in 1978 de Olympiade won. Driemaal werd hij Hongaars kampioen, won een serie toernooien en was secondant van Garry Kasparov en Peter Leko. Tevens was hij internationaal arbiter.
Adorjáns hoogste FIDE-rating behaalde hij in juli 1984: 2580. Destijds goed voor de twintigste plaats op de wereldranglijst, zo zien we op https://www.olimpbase.org/Elo/Elo198407e.html
Pattruc
In 1980 speelden Adorján en Robert Hübner om een plek in de halve finales van de kandidatenmatches. Adorján stond een punt achter en in de negende partij gebeurde dit:
Hübner-Adorjan
62. Kf3 Tc3+ 63 .Kg4 Tg2+ 64. Kh5 Txg5+ 65 .Txg5 Tc5? (Txh3!). 66.Kxh4! Txg5 Pat.
Adorjan verloor de match uiteindelijk met 4,5-5,5…
Tijdens de derde ronde van Hoogovens (1981) viel de Hongaar flauw. Hij trok zich daarop terug. Bron: Jan Timman – Schakers: portretten (2012) https://books.google.nl/books?id=Fct1AAAAQBAJ&pg=PT112&lpg=PT112&dq=mooie+partij+andras+adorjan&source=bl&ots=lQO6zrvz6L&sig=ACfU3U3XyN70srjBB4XYPvxdZ9bshBGYkA&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwi2mqWNmo3_AhWDDOwKHZ1eBCI4ChDoAXoECBIQAw#v=onepage&q=mooie%20partij%20andras%20adorjan&f=false
‘Kamalakanta’ schrijft op https://www.chess.com/blog/kamalakanta/andras-adorjan-passes-away-at-the-age-of-73-a-genius-leaves-the-earth
In 1985 Adorjan’s mother passed away. This shook him deeply, and made him want to contribute something original…..looking at his games, he noticed he rather liked to play with Black, and also that many of his best victories were with the Black pieces.
So he started writing articles with the theme “Black is OK!”, and these eventually became the basis for his books.
Adorján is inderdaad zeer bekend als auteur van de boeken Black is OK!, Black is still OK!, Black is OK forever! en, met Peter Boel, Black is back! (2016).
Over dat laatste boek stond op schaaksite een recensie, waaruit ik citeer:
In het eerste hoofdstuk stelt Adorján dat bijna elke schaker (grote) problemen met zwart heeft. De oorzaak? Er wordt te weinig aandacht aan het zwartrepertoire besteed. De auteur maakt in dit korte hoofdstuk een vergelijking tussen schaken en boksen. Ook krijgt het geheel een filosofisch tintje als het gaat over geluk, Gandhi en de bijna-doodervaring van Adorján. Hij droomt ervan dat beginnende schakers in de toekomst leren dat de beginstelling gelijk is – of liever, dat de kansen gelijk zijn. Dat het recht (of de plicht!) om te beginnen geen voordeel oplevert. Maar is dat geen ‘wishful thinking?’ (…)
“I didn’t actually feel that I had found my mission – it was the other way around. I was probably predestined to do this; it was my calling, all I had to do was listen to the message.” (…)
Dat wit in het algemeen beter scoort, komt volgens hem vanwege “a tremendous manipulation scheme against the black side”.
Die zit!
Maar concludeert u zelf op basis van statische informatie: https://en.wikipedia.org/wiki/First-move_advantage_in_chess
De tandem Adorján – Boel
Schrijver/vertaler/redacteur Peter Boel werkte met Adorján aan het bij New in Chess uitgegeven Black is Back!. Hij kijkt met warmte terug:
Het was een eer om met Andreas samen te werken. Hij was van kandidatenniveau geweest en had een dynamische stijl. Na een aantal jaren kreeg hij mentale problemen en was hij vaak snel tevreden met remise. Hij stelde ‘Black is back!’ voor na een paar Surveys te hebben gemaakt voor onze ‘Yearbooks’.
Bij New in Chess wilden wij geen herhaling van oud materiaal, er moest ook veel nieuws in. András kon zeker schrijven als hij het op zijn heupen had en hij had originele ideeën. Het liefst wilde hij varianten laten zien en mooie partijen die hij gespeeld had. Hij schreef nog herinneringen op aan zijn schaakloopbaan, aan coaching (Leko bijvoorbeeld) en over zijn Black is OK-theorie. Hij kon goed fulmineren.
Samen schrijven ging niet makkelijk. Ik wist dat van tevoren omdat hij in een slechte bui flink uit zijn slof kon schieten en om zich heen kon schoppen. Maar mij behandelde hij eigenlijk altijd wel met respect. Hij had soms enorm energieke perioden, die hij afwisselde met depressies. Dan kwam er nauwelijks iets uit zijn pen. Ik heb er toen toch op aangedrongen dat hij nog wat extra prozastukken zou schrijven voor het boek. Dat lukte hem uiteindelijk met veel moeite. In die tijd noemde hij me half gekscherend ‘slavendrijver’.
Ik schreef ook een paar hoofdstukken van ‘Black is Back!’, plus een aantal analyses. Of het boek zo heel erg geslaagd is als project kun je je afvragen, maar ik had me achteraf voor mijn kop geslagen als ik het niet gedaan had.
Hij heeft het vast zwaar gehad op het laatst. Hij zei wel eens dat ik hem een keer moest opzoeken in Budapest, dat heb ik nooit gedaan. Ik denk dat hij enorm van goede wil was en veel liefde voor de mensheid had. Als hij echt op dreef was met schrijven kon je dat zien. Werd hij kwaad, dan was dat vaak als hij zich daarin teleurgesteld voelde. Volgens mij had hij een groot hart.
Een deel van Black is back! is online – legaal- te lezen op https://www.newinchess.com/media/wysiwyg/product_pdf/9031.pdf Het boek is nog te koop.
Adorján-variant
András Adorján heeft de Adorján-variant in het Engels op zijn naam staan:1. c4 g6 2. e4
Dan volgt zijn zet: … e5.
Twee partijen van Adorján op YouTube:
En:
Renzo Verwer, blogger/auteur 
De ELO ratings op chessmetrics zijn geen officiële elo ratings. Hoogste fide rating van Adorjan juli 1984 (2580), toen goed voor de 20e plaats op de wereldranglijst. Elo-performance toernooi te Riga 2605.
Heb het gecorrigeerd in het stuk, Ronald/heer Nelissen. Mijn grote dank!